“Patoloji, hastalıkların tanı ve takibinde kritik bir rol oynayan, sağlık alanında önemli bir disiplin olarak öne çıkar. Hastalık bilimleri kapsamında, patoloji, hastalıkların kökenlerini, gelişim süreçlerini ve sonuçlarını inceleyerek tıbbi pratiğe katkıda bulunmaktadır.”

Patoloji Nedir?

Patoloji, hastalık bilimi olarak tanımlanır ve “pathos” (hastalık) ile “logos” (bilim) kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Pratikte, hastalıklara tanı koymakla ilgilenen bir tıp dalıdır. Hastalıkların nedenleri (etyoloji), oluş mekanizmaları (patogenez), klinik ve mikroskobik görünümleri (morfoloji) ile hastalığın seyrini (prognoz) incelemektedir. Bu değerlendirmeleri yapan hekimler “patolog” olarak adlandırılır.

Patoloji Hangi Hastalıklara Bakar?

Patoloji, morfolojik yansımaları olan her tür hastalığın değerlendirilmesinde rol oynar. Kanser, enfeksiyon hastalıkları, otoimmün hastalıklar ve genetik hastalıklar gibi geniş bir yelpazeye sahip hastalıkların tanı ve takibinde önemli bir yer tutar. Patolojik hastalıklar arasında sıkça rastlananlar, tümörler, iltihabi hastalıklar ve dejeneratif hastalıklardır. Patoloji bölümlerinin kalitesi, işlem sayısı, doğruluk ve hız ile ölçülür. Patoloji raporları, hem tanı koyma hem de tedavi yönlendirme amacı taşıyan medikal belgeler olarak kullanılır.

Patoloji Sonucu Kaç Günde Çıkar?

Patoloji raporlarının çıkma süresi standart değildir. Kliniğimizde, normalde beş iş günü içinde rapor verilmesi hedeflenmektedir. Ancak, patoloji sonucunun gecikmesi durumunda bazı olguların değerlendirilmesi uzayabilmektedir. Acil olgularda, rapor süresi 24 saat içinde tamamlanabilir. Ameliyat sırasında yapılan intraoperatif incelemelerde (frozen) ise rapor dakikalar içinde oluşturulabilmektedir. Rapor süresi, patoloji bölümünün kapasitesine, çalışan sayısına ve iş yüküne bağlı olarak değişir.

Patolojinin Farklı Alanları Nelerdir?

Patoloji, çeşitli alt alanlara sahiptir. Bu alanlar arasında histopatoloji, sitopatoloji ve moleküler patoloji yer alır. Histopatoloji, dokuların mikroskop altında incelenmesiyle hastalıkların tanısını koyar. Sitopatoloji, hücresel materyallerin değerlendirilmesiyle ilgiliyken, moleküler patoloji ise genetik ve moleküler analizler yoluyla hastalıkların tanı ve prognozunu belirler. Tıbbi patoloji ise genel patolojik tanı süreçlerinin yanı sıra, hastalıkların mekanizmalarını ve etkilerini incelemektedir.

Patoloji Süreci Nasıl İşler?

Patoloji süreci, örneğin alınmasıyla başlar. Patoloji isteği yapan doktorlar ve hastane, alınan ve incelenmesi istenen örneklerin aksamadan patoloji bölümüne gönderilmesinden sorumludur. Bilgisayar sistemine girilen kişisel ve klinik bilgiler, örneğin nereden ve nasıl alındığı, yapılan operasyon ve muhtemel ön tanılar kaydedilir. Örnekler, uygun tespit solüsyonları içinde (dokular için formalin, sıvılar için alkol) bekletilmeden patoloji bölümüne zimmetli olarak iletilir. Patoloji bölümünde teslim alınan örnekler işlenerek incelenebilir hale getirilir.

Patoloji Laboratuvarında Hangi Testler Yapılır?

Patoloji laboratuvarında birçok test ve inceleme yapılmaktadır. Patoloji testi, hastalığın tanısı için hayati öneme sahiptir. Rutin histopatolojik incelemeler, histokimyasal boyamalar, küçük biyopsiler, eksizyonel biyopsiler ve büyük ameliyat materyalleri tanı için değerlendirilmektedir. İnce iğne aspirasyon sitolojileri, lavaj sıvıları ve idrar gibi sıvı materyallerin hücresel değerlendirmesi sitopatolojik inceleme ile yapılır. Ayrıca, serviko-vaginal smear ve balgam yayma gibi tarama amaçlı incelemeler de gerçekleştirilir. Moleküler patoloji uygulamaları ise antikorlar ve immünohistokimyasal incelemeleri içerir.

Prof. Dr. Ömer GÜNHAN & Dr. Fatma DEDEOĞLU

Patoloji Anabilim Dalı